Η πρώην Επίτροπος στην Ε.Ε. και Υπουργός κα Άννα Διαμαντοπούλου με μια ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα, παρέθεσε αρκετά στοιχεία που συνηγορούν πως τα περί συνθηκών πολέμου συνιστούν υπερβολή.
Τα στοιχεία αφορούν κυρίως το εύρος καταστροφής των υποδομών κατά τον τελευταίο μεγάλο πόλεμο, κάτι που δεν συμβαίνει με την επιδημία.
Οι υποδομές μπορεί να αργούν αλλά δεν καταστρέφονται. Μόλις περάσει η επιδημία θα μπορούν να επανέλθουν σε πλήρη λειτουργία. Το κείμενο της Κας Διαμαντοπούλου παρατίθεται αυτούσιο στη συνέχεια.
Μια προσπάθεια προσέγγισης
Η στήλη εντόπισε και συνέκρινε μερικά σημεία στα οποία οι συνέπειες μεταξύ ενός πολέμου και της επιδημίας έχουν ομοιότητες και μερικά σημεία στα οποία διαφέρουν.
α) Προσφορά αγαθών
Όταν ξεκινά ένας πόλεμος οι αποθήκες αδειάζουν και ανθεί η “μαύρη αγορά”. Πολλές χώρες σταματούν τις εξαγωγές βασικών αγαθών και αυτό έχει σαν συνέπεια τη μείωση της παραγωγής. Η παραγωγή πολλών αγαθών απαιτεί υλικά που εισάγονται. Π.χ. μια χώρα παραγωγός σιταριού εισάγει λιπάσματα, φυτοφάρμακα και γεωργικά μηχανήματα η έλλειψη των οποίων μειώνει την παραγωγή.
Στις συνθήκες της επιδημίας τις τελευταίες εβδομάδες δεν έχουν εντοπιστεί σοβαρές ελλείψεις πέραν αντισηπτικών και χειρουργικών μασκών. Προς το παρόν, προβληματίζουν κάποιοι περιορισμοί εξαγωγών που έχουν επιβάλλει κάποιες χώρες για πιθανές μελλοντικές ελλείψεις.
Σε γενικές γραμμές, αν προκύψουν ελλείψεις αυτές θα εμφανιστούν μετά από μερικούς μήνες καθώς οι εμπορικές αλυσίδες και οι εγχώριες βιομηχανίες έχουν αποθέματα αρκετών μηνών στις αποθήκες τους.
Όπως συμβαίνει .υς πολέμους πάντως μια μερίδα καταναλωτών προχώρησε στην αποθεματοποίηση (αποθήκευση) αγαθών, γεγονός που αποδεικνύεται από την αύξηση του τζίρου των σούπερ μάρκετ.
Το συμπέρασμα είναι πως μπορεί να παρατηρηθούν κάποιες ελλείψεις αν η καραντίνα κρατήσει μέχρι και το Καλοκαίρι και επανέλθει το Φθινόπωρο αλλά αυτές δεν είναι ικανές να θέσουν σε κίνδυνο την επαρκή διατροφή του πληθυσμού. Οι συνθήκες της Κατοχής π.χ. έλαβαν χώρα γιατί ο στρατός Κατοχής πέραν του ότι διάλυσε τις υποδομές, την παραγωγή και τις εφοδιαστικές αλυσίδες, επίταξε το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής της χώρας.
β) Εφοδιαστικές αλυσίδες
Οι εφοδιαστικές αλυσίδες στη σύγχρονη εποχή είναι παγκόσμιες και είθισται αρκετοί κρίκοι τους να βρίσκονται στην Κίνα και άλλες χώρες της Ασίας, της Β. Αφρικής κλπ. Υπάρχει διαταραχή στη λειτουργία των εφοδιαστικών αλυσίδων η οποία δεν έχει φανεί ακόμη γιατί οι ελλείψεις καλύπτονται από τα αποθέματα.
Στην περίπτωση των εφοδιαστικών αλυσίδων οι συνέπειες της επιδημίας μοιάζουν αρκετά με αυτές ενός πολέμου. Τούτο αφορά όμως κυρίως προϊόντα τεχνολογίας, ένδυσης και φαρμάκων.
Μια ανάλυση στο Barron’s πριν λίγες μέρες επεσήμανε πως πολλά από τα φάρμακα που κατασκευάζονται στη Δύση εμπεριέχουν κάποια ουσία που έρχεται από την Ασία… Η παραγωγή αυτών των φαρμάκων δεν θα είναι απρόσκοπτη μέχρι να αποκατασταθούν ή αντικατασταθούν κάποιοι κρίκοι της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Επίσης κάποια εργοστάσια στην Κίνα που άνοιξαν μετά την καραντίνα εκεί έκλεισαν πάλι λόγω απουσία παραγγελιών για εξαγωγές.
γ) Οικονομική δραστηριότητα
Σε συνθήκες πολέμου ένα μέρος του πληθυσμού επιστρατεύεται και έτσι εγκαταλείπει την θέση του στις οικονομικές δραστηριότητες. Τούτο αφορά όμως ένα μικρό μέρος του πληθυσμού. (Η απουσία νέων ανδρών από την οικονομική δραστηριότητα κατά τον τελευταίο μεγάλο πόλεμο άνοιξε τον δρόμο της εργασίας στις γυναίκες, γεγονός που τις έκανε οικονομικά αυτόνομες και εν συνεχεία κοινωνικά και πολιτικά ισότιμες).
Σε συνθήκες επιδημίας οι συνέπειες της καθολικής Καραντίνας ενδεχομένως είναι χειρότερες για την οικονομική δραστηριότητα, απ’ ό,τι η απουσία των επιστρατευμένων σε συνθήκες πολέμου. Τούτο γιατί το μέγεθος του πληθυσμού που αδρανεί οικονομικά είναι μεγαλύτερο. Σε κανέναν πόλεμο δεν ήταν κλειστά χιλιάδες καταστήματα και εργαστήρια. Το πρόβλημα αυτό θα φανεί εντονότερα αν οι συνθήκες καραντίνας χρειαστεί να επαναληφθούν σε λίγους μήνες ενόψει ενός δεύτερου κύματος της επιδημίας.
δ) Ανεργία και ζήτηση…
Η κυβέρνηση (αλλά και οι άλλες κυβερνήσεις) κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου οι επιχειρήσεις που αργούν λόγω καραντίνας να μην κλείσουν και οι εργαζόμενοι που δεν αμείβονται να έχουν εισόδημα για να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Όπως και στις περισσότερες δυτικές χώρες έτσι και στην Ελλάδα το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού δεν διαθέτει αποταμιεύσεις και ένα μεγάλο μέρος διαθέτει χρέη. Τούτο σημαίνει πως ακόμη και ένας μήνας χωρίς εισόδημα μπορεί να σημαίνει χρεοκοπία και ελλείψεις βασικών αγαθών επιβίωσης. Σε συνθήκες κοινωνικής απομόνωσης τα προβλήματα αυτά μπορεί να οξυνθούν.
Ο Branko Milanovic σε ένα άρθρο του στο foreignaffairs.com επεκτείνει τον συλλογισμό των πιθανών συνεπειών: “Όσοι μένουν απελπισμένοι, άνεργοι και χωρίς περιουσιακά στοιχεία θα μπορούσαν εύκολα να στραφούν εναντίον εκείνων που είναι καλύτερα.
Ήδη, περίπου το 30% των Αμερικανών έχει μηδενικό ή αρνητικό πλούτο. Εάν προκύψουν περισσότερα άτομα από την τρέχουσα κρίση, ούτε με χρήματα, ούτε με δουλειά, ούτε με πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, και αν αυτοί οι άνθρωποι γίνουν απελπισμένοι και θυμωμένοι, τέτοιες σκηνές όπως η πρόσφατη απόδραση των κρατουμένων στην Ιταλία ή η λεηλασία που ακολούθησε τον τυφώνα Katrina στη Νέα Ορλεάνη το 2005, θα μπορούσαν να γίνουν κάτι το σύνηθες…”.
Βλέπε: The Real Pandemic Danger Is Social Collapse..
Ο Milanovic δεν είναι κάποιος συγγραφέας φαντασίας ή τρόμου όπως ο Stephen King αλλά διακεκριμένος οικονομολόγος στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας.
ε) Χρέος, Πληθωρισμός
Οι περισσότεροι πιστεύουν πως ορθώς σε αυτές τις συνθήκες οι κυβερνήσεις μοιράζουν επιδόματα και δάνεια με μηδενικά ή αρνητικά επιτόκια.
Τα μέτρα που έχουν ληφθεί τις τελευταίες εβδομάδες υπολογίζεται πως ξεπερνούν τα 13 τρισ. δολάρια. Οι συνθήκες αυτές όμως μπορεί να δημιουργήσουν προσδοκίες επιθετικής αύξησης του πληθωρισμού.
Ο συνδυασμός υπερβάλλουσας προσφοράς χρήματος με ελλείψεις αγαθών λόγω μειωμένης παραγωγής και διάλυσης εφοδιαστικών αλυσίδων μπορεί να οδηγήσει σε ανατιμήσεις, όπως γίνεται με τα αντισηπτικά και τις μάσκες τις τελευταίες μέρες.
Χθες πλήρωσα 19 ευρώ για 3 μάσκες μιας χρήσης και 2 υφασμάτινες οι οποίες μπορούν να πλυθούν… Για τα ίδια προϊόντα πριν μερικές εβδομάδες θα πλήρωνα το πολύ το ¼ του ποσού.
Τούτο σημαίνει πως μπορεί σε μερικούς μήνες να ξεπεράσουμε την απειλή της επιδημίας αλλά ενδέχεται να χρειαστούν χρόνια για να ξεπεράσουμε τις συνέπειες του οικονομικού σοκ που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Σε συνθήκες πολέμου ο πληθωρισμός καλπάζει γιατί η προσφορά είναι μικρότερη από τη ζήτηση και οι κυβερνήσεις αυξάνουν το χρέος για να καλύψουν τις αμυντικές δαπάνες.
Άλλοτε ο πληθωρισμός αυξάνεται γιατί η ποσότητα του χρήματος αυξάνεται ταχύτερα από την ποσότητα των προϊόντων που παράγονται. Σε παρόμοιες περιπτώσεις το χρήμα της κεντρικής τράπεζας χάνει την αξία του και τα βασικά αγαθά (commodities) και κυρίως ο χρυσός το υποκαθιστούν.
Οι συνθήκες μεταξύ πολέμου και επιδημίας στο σημείο αυτό έχουν αρκετές ομοιότητες.
Μεγάλο πρόβλημα αποτελεί το γεγονός πως οι έκτακτες αυτές συνθήκες που επιβάλλουν αύξηση του χρέους έρχονται σε μια περίοδο της ιστορίας που το παγκόσμιος χρέος βρίσκεται ήδη σε ιστορικά υψηλά.
Τούτο δυσκολεύει την επάνοδο στην κανονικότητα και απειλεί να πυροδοτήσει τη βόμβα του χρέους η οποία μπορεί να αποδειχτεί χειρότερη από τη βόμβα της επιδημίας.
Βλέπε: Το Τσερνόμπιλ, ο κορονοϊός και το “χαρτί υγείας”…
Μπορεί λοιπόν οι υποδομές να μένουν ακέραιες εκτός λειτουργίας αλλά η οικονομία έχει νεκρώσει όπως όταν οι υποδομές έχουν καταστραφεί.
Επιπλέον η επιδημία ενδέχεται να αλλάξει ριζικά κάποιες συμπεριφορές.
Ακόμη και αν οι αρχές άρουν τις συνθήκες καραντίνας κάποιοι θα χρειαστεί να περάσει πολύ καιρός μέχρι να επανέλθουν στις προηγούμενες κοινωνικές και οικονομικές συναναστροφές.
Αν οι επιστήμονες δεν μπορούν να αποκλείσουν ένα κύμα της επιδημίας τον επόμενο Χειμώνα στην οικονομική δραστηριότητα λίγα θα αλλάξουν στο μεσοδιάστημα γιατί οι αγορές είναι προεξοφλητικοί μηχανισμοί.
2) Η ανάρτηση της Άννας Διαμαντοπούλου…
Πριν από αρκετό καιρό σε συνάντηση μου με τον Θάνο Βερέμη και τον Στέφανο Μάνο μου είχαν συστήσει και οι δύο εμφατικά το βιβλίο του Τony Judt η “Η Ευρώπη μετά τον πόλεμο”.
Tο αγόρασα αμέσως αλλά δεν το άνοιξα …ήταν ένα τεράστιο βιβλίο 850 σελίδων. Ήρθε λοιπόν η σωστή στιγμή να το διαβάσω. Και επειδή γίνονται καθημερινά συγκρίσεις και αναφορές του κορονοιού με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο αισθάνομαι την ανάγκη να δώσω ενδεικτικά και αποσπασματικά ορισμένα στοιχεία από το βιβλίο.
Οι νεκροί μόνο στην Ευρώπη ήταν μόνο γύρω στα 40.000.000 οι περισσότερες πόλεις ήταν ερημωμένες με κατεστραμμένα σπίτια, πολυκατοικίες , δρόμους και έργα υποδομής. Οι μεταφορές και επικοινωνίες είχαν ουσιαστικά διαλυθεί (από τις 12.000 σιδηροδρομικές μηχανές της προπολεμικής Γαλλίας μόνο 2.800 μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν μετα τον πόλεμο).
Τα υποχωρούντα γερμανικά στρατεύματα ανατίναξαν δρόμους, γέφυρες, ότι έβρισκαν στο πέρασμα τους.
Από το πρώτο έτος του πολέμου γερμανικά βομβαρδιστικά ισοπέδωσαν το Ρότερνταμ και το Κόβεντρι . Η Βέρμαχτ έσβησε τελείως από τον χάρτη , μικρές κωμοπόλεις που βρίσκονταν στο δρόμο προέλασης της μέσω της Πολωνίας και αργότερα της Γιουγκοσλαβίας και της ΕΣΣΔ.
Οι πρωτοφανείς αεροπορικές επιδρομές των γερμανικών συμμάχων το 1944 και 1945 και η ανελέητη προέλαση του κόκκινου στρατού από το Στάλιγκραντ ως την Πράγα, ισοπέδωσαν ολόκληρες περιοχές.
Τα χρόνια του πολέμου στη Σοβιετική Ένωση καταστράφηκαν 70.000 χωριά και 1800 πόλεις , 32.000 εργοστάσια και 40.000 μίλια σιδηροδρομικών γραμμών.
Στην Ελλάδα τα 2/3 του εμπορικού στόλου της καταβυθίστηκαν, το 1/3 των δασών της κάηκε και χιλιάδες χωριά καταστράφηκαν ολοσχερώς.
Η Γιουγκοσλαβία έχασε το 50% του ζωικού κεφαλαίου της , το 60% του οδικού δικτύου της , το 75% όλων των αρότρων και των σιδηροδρομικών γεφυρών.
Στο τέλος του 1945 τα ορφανά απροστάτευτα παιδιά σε όλες τις πρωτεύουσες ανέρχονταν σε εκατοντάδες χιλιάδες.
Εκατομμύρια πολιτών διαφορετικών εθνοτικών ομάδων μετακινούνταν βίαια από την μια μεριά της Ευρώπης στην άλλη κατά την διάρκεια, αλλά και μετά το τέλος του πολέμου.
Η καταστροφή περιγράφεται σε δεκάδες σελίδες με τρομακτικά νούμερα και ξεκινούν από τα ανθρώπινα θύματα και φτάνουν στην ανθρώπινη θηριωδία.
“Η ανάκαμψη αυτής της διαλυμένης Ευρώπης υπήρξε ένα θαύμα. Η μεταπολεμική Ευρώπη κατανόησε τα πικρά διδάγματα της πρόσφατης ιστορίας της. Μια ειρηνική και ειρηνοποιός Ευρώπη γεννήθηκε σαν τον φοίνικα μέσα από τις στάχτες της”.
Ας μην φέρνουμε λοιπόν την καταστροφή λόγω κορονοιού.
Ας μην κάνουμε ακατανόητες συγκρίσεις.
Όλες οι χώρες στρέφονται σήμερα εναντίον του ίδιου εχθρού.
Και η ανθρωπότητα έχει δυνατότητες όσο ποτέ να αντιμετωπίσει την πανδημία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται μπροστά σε μία μεγάλη σημαντική στιγμή της ιστορίας της.
Και το ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί στο επόμενο διάστημα είναι αν αναγνωρίζοντας το παρελθόν της (ιδιαίτερα η Γερμανία), κατανοήσει την ανάγκη για ισχυρότερη πολιτική ενοποίηση δηλαδή προστασία , αλληλεγγύη και ανάπτυξη προς όφελος όλων των λαών και των πολιτών της.
Πηγή http://politika-gr.blogspot.com/2020/03/blog-post_822.html