Καλωσόρισες ατομική ευθύνη | politika-gr

Τελευταία φορά την είχαμε ξανακούσει πριν δυο-τρεις μήνες, όταν με τον μεγάλο χιονιά είχαν ακινητοποιηθεί στην εθνική οδό εκατοντάδες αυτοκίνητα, διότι πολλοί οδηγοί δεν είχαν μαζί τους αντιολισθητικές αλυσίδες. Και αφού η Τροχαία έκανε ό,τι μπορούσε, τελικά βγήκαν οι αρμόδιοι και έκαναν έκκληση στην ατομική ευθύνη των πολιτών να μην ταξιδεύουν χωρίς αλυσίδες, ως ελάχιστη πράξη σεβασμού έναντι του κοινωνικού συνόλου.

Σήμερα όμως που δεν μας ταλαιπωρεί ο χιονιάς αλλά ο κορονοϊός, οι αρμόδιοι επιστήμονες οι οποίοι ανακοινώνουν με κάθε επιμέλεια τα σχετικά μέτρα πρόληψης, δεν έχουν να αντιμετωπίσουν κάποιο αμείλικτο φυσικό φαινόμενο όπως ο καιρός ή οι πυρκαγιές.

Έχουν να αντιμετωπίσουν, μεταξύ πολλών άλλων απειλών, και κάποιους λάβρους Ιεράρχες οι οποίοι αγνοούν προκλητικά τις υποδείξεις της επιστήμης και παροτρύνουν τους πιστούς να εξακολουθούν να μεταλαμβάνουν της Θείας Κοινωνίας. Λες και είχε λίγα βάσανα στο κεφάλι της η κυβέρνηση και έπρεπε να της προσθέσουν ακόμα ένα!

Και αφού το επίσημο κράτος δεν θέλει ή δεν μπορεί να τα βάλει με τους παπάδες, κάνει την ανάγκη φιλοτιμία και επικαλείται την ατομική ευθύνη των πολιτών.

Τι είναι όμως η ατομική ευθύνη; Εκ πρώτης όψεως θα έλεγα συνοπτικά ότι η ατομική ευθύνη είναι ένα από τα πράγματα τα οποία διαχωρίζουν το άτομο από τον όχλο. Την ατομικότητα από τη μάζα. Την υπεύθυνη ατομική συμπεριφορά από το αγελαίο ποδοβολητό. Την ψύχραιμη φωνή του ενός από την αλαλάζουσα συνθηματολογία του πλήθους.

Στη μακραίωνα ελληνική ιστορία, η πρώτη περίπτωση ανάληψης προσωπικής ευθύνης νομίζω ότι συναντάται στο πρόσωπο της Αντιγόνης. Η τραγική ηρωίδα του Σοφοκλή αποφασίζει να θάψει το πτώμα του πολυφίλητου αδελφού της Πολυνείκη, παρά την απαγόρευση του βασιλιά Κρέοντα.

Η πράξη αυτή αποτελεί μία υπέρτατη μορφή ανάληψης προσωπικής ευθύνης εκ μέρους της Αντιγόνης, η οποία εγνώριζε ότι θα προκαλούσε την μήνιν του Κρέοντα, αν έθαβε τον νεκρό αδελφό της. Όμως υπακούοντας στη συνείδησή της και στα ήθη της εποχής, θάβει τον αδελφό της και τελικά οδηγείται στην τιμωρία και τον θάνατο.

Σήμερα είναι πλέον γενικώς αποδεκτό ότι όσο πιο προηγμένη, ανοιχτή και δημοκρατική είναι μία κοινωνία, τόσο περισσότερο επαφίεται στην ατομική ευθύνη των πολιτών, προκειμένου να λειτουργήσει και να συνδράμει στην επιτυχή διακυβέρνησή της.

Στον αντίποδα οι κλειστές και αντιδημοκρατικές κοινωνίες χαρακτηρίζονται από την ψυχολογία του όχλου και την ποδηγέτηση του λαού διά συνθημάτων και φανατισμού. Η μάζα είναι δεκτική στο σύνθημα, το άτομο στον Ορθό Λόγο.

Κλασσικό παράδειγμα η κοινωνία του ναζιστικού Τρίτου Ράιχ.

Η θρησκεία στον βαθμό που ομαδοποιεί τα άτομα και τα κατευθύνει διά συνθημάτων, είναι πηγή φανατισμού και βίας. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλά από τα χειρότερα εγκλήματα και πολλοί από τους πλέον αιματηρούς πολέμους στην ιστορία της ανθρωπότητος, είχαν θρησκευτικά αίτια.

Η θρησκεία όμως ως εσωτερική διερεύνηση και ως εξατομικευμένη προσπάθεια αναζήτησης του θείου, είναι η υπέρτατη πράξη φιλοσοφικής ενατένισης της ζωής, του θανάτου αλλά και του σύμπαντος κόσμου. Σε αυτή την περίπτωση η θρησκεία υπερβαίνει την επιστήμη και αρχίζει από εκεί που η επιστήμη τελειώνει.

Όταν η επιστήμη φθάνει στα εκάστοτε όριά της ως προς τη διερεύνηση και την ερμηνεία του φυσικού κόσμου, τότε ο άνθρωπος στρέφεται προς το μεταφυσικό και το θείον. Και μόνον τότε ο Ορθός Λόγος παραχωρεί την θέση του στην Πίστη.

Εδώ στη χώρα μας τα πράγματα εξελίχθηκαν αντίστροφα! Ενώ οι αρμόδιοι επιστήμονες χειρίζονται με απόλυτη επάρκεια το θέμα του κορονοϊού και δίδουν τις απαραίτητες οδηγίες προφύλαξης προς την κοινωνία, ορισμένοι φανατικοί ιεράρχες παρασύρουν μία μερίδα του κόσμου ότι το θρησκευτικό μυστήριο της θείας κοινωνίας, ίσως διά θείας παρεμβάσεως, ακυρώνει τις επιστημονικές προβλέψεις και τη μεθοδολογία των ειδικών.

Έτσι παροτρύνουν τους πιστούς να εξακολουθήσουν να εκκλησιάζονται και να κοινωνούν, όταν η επιστήμη τονίζει ότι αυτός είναι ένας πολύ ευνοϊκός τρόπος μετάδοσης του φονικού ιού. Και η πολιτεία παρακολουθεί αμήχανη αυτήν την πρωτοφανή διαμάχη επιστημόνων και ιεραρχών, διότι φυσικά θα ήταν πολιτική αυτοκτονία να κλείσει και τις εκκλησίες.

Η πιο απλή και ανώδυνη διέξοδος για την πολιτεία προ αυτού του διλήμματος είναι η επίκληση της ατομικής ευθύνης των πολιτών. Αυτή θα έλεγα είναι η σύγχρονη εκδοχή του “νίπτω τας χείρας μου”.

Βεβαίως όλα αυτά δεν θα με ενδιέφεραν καθόλου και ούτε θα διατύπωνα άποψη, αν οι συνέπειες των πράξεων του κάθε εκκλησιαζομένου ατόμου αφορούσαν αποκλειστικά και μόνον αυτό.

Εδώ όμως έχουμε το τραγικό φαινόμενο οι πράξεις του ενός, να επηρεάζουν την υγεία και πιθανόν την ζωή των άλλων, και μάλιστα εκείνων που ακολουθούν και σέβονται τις υποδείξεις των επιστημόνων. Όταν κλείνουν σχολεία και πανεπιστήμια, είναι επιβεβλημένο να κλείσουν και οι εκκλησίες.

Η επίκληση της ατομικής ευθύνης πάντα ισχύει, αλλά τώρα δεν αρκεί.

Του Θεοδόση Μπουντουράκη
capital.gr