Όμως η μέση διάρκεια ζωής μιας μικρομεσαίας επιχείρησης δεν ξεπερνάει τα 20 χρόνια και πιθανόν βρίσκεται κάτω από τα 10 έτη. Αυτό σημαίνει ότι ανά 10 ως το πολύ 20 χρόνια όλος ο πληθυσμός των μικρομεσαίων επιχειρήσεων ανανεώνεται, ενώ η ωφέλιμη διάρκεια επιχειρηματικής δραστηριότητας ενός μικρομεσαίου επιχειρηματία μπορεί να πλησιάσει ή και να ξεπεράσει τα 40 χρόνια.
Εφόσον για έναν επιχειρηματία η πτώχευση σημαίνει και το τέλος της επιχειρηματικής του ενασχόλησης, αφαιρείται από την οικονομία η δυνατότητα δημιουργίας νέου πλούτου από αυτούς τους έμπειρους (από τα λάθη τους) μικρομεσαίους επιχειρηματίες που έχουν πληρώσει ακριβά την εκπαίδευσή τους αυτή με την περιουσία τους. Αυτό μεταφράζεται σε μείωση της ανάπτυξης όσο είναι το ποσοστό των ανενεργών ή πτωχευμένων εταιρειών που φέρουν βάρη, ενώ η οικονομία δεν εκκαθαρίζεται ποτέ από χρέη που δεν είναι εφικτό να εισπραχθούν ποτέ.
Το κόστος των παραπάνω για την κοινωνία και την οικονομία μπορεί να ξεπερνά και το 1% πρόσθετης ετήσιας ανάπτυξης του ΑΕΠ, το οποίο σε βάθος δεκαετίας έχει συγκλονιστικές επιπτώσεις τόσο στους κατώτατους μισθούς και στην απασχόληση/ανεργία όσο και στην ευημερία της χώρας και την φοροδοτική δυνατότητα της οικονομίας.
Δυστυχώς ως τώρα στις όποιες αποτυχημένες προσπάθειες εκσυγχρονισμού έχουν γίνει, πρυτανεύει το σκεπτικό των δικηγόρων των τραπεζών που εμπλέκονται στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία και θέλουν να εξασφαλίσουν τις τράπεζες από την προοπτική να αναλάβουν μέρος της ευθύνης που τους αναλογεί και για την οποία έτσι και αλλιώς εισπράττουν επιτόκια ρίσκου από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, χωρίς όμως να ανταποδίδουν με αποδοχή του ρίσκου που τους αναλογεί και που συνεπάγεται ο δανεισμός αυτός στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Οι επιχειρηματίες παραμένουν υπόλογοι για όλη τη ζωή τους (ενοχικό πλαίσιο) ανεξάρτητα αν υπήρξαν δόλιοι ή όχι.
Με βάση το σημερινό νομικό πλαίσιο, αν μια μικρομεσαία επιχείρηση αποτύχει, ο κατά τεκμήριο ένοχος επιχειρηματίας εμποδίζεται από το να ξαναπροσπαθήσει να δημιουργήσει πλούτο, ενώ στην πραγματικότητα μόνον 4%-6% των πτωχεύσεων είναι δόλιες σύμφωνα με έρευνες της Ε.Ε. και καθώς οι σημερινές διαδικασίες ευνοούν τους πραγματικά δόλιους που χάνονται μέσα στις αναχρονιστικές διαδικασίες του 19ου αιώνα που αφορούν όλους.
Σήμερα ο αγαπημένος Κώδικας για λαμόγια του ιδιωτικού τομέα είναι ο Πτωχευτικός Κώδικας. Οι δόλιοι πτωχεύσαντες (4%-6% του συνόλου με βάση έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, 2011, https://ec.europa.eu/docsroom/documents/10451/attachments/1/translations/en/renditions/native, page 3) χάνονται στο πλήθος των πτωχευσάντων.
Η πολυετής διαδικασία τούς επιτρέπει να κινηθούν ελεύθερα και ατιμώρητοι και να περισώσουν την όποια περιουσία δολίως απέκτησαν. Η ανυπαρξία υποστήριξης και κυρίως ελέγχου των συνδίκων πτώχευσης δίνει το ελεύθερο σε προσπάθειες εξαπάτησης αλλά και συναλλαγής. Και φυσικά επιδιώκουν με κάθε μέσο τον χαρακτηρισμό τους ως “μη δόλιοι”. Άλλωστε “λεφτά υπάρχουν” (από τα κλεμμένα) για τις απαιτούμενες μίζες.
Αντίστοιχα το σημερινό καθεστώς ευνοεί και ωθεί τους τίμιους πτωχεύσαντες στη μαύρη οικονομία και τους δόλιους στη δημιουργία “ριχτάδικων” με “αχυρανθρώπους” μπροστά.
Παρακάτω συνοψίζονται τα σημεία που θα πρέπει να ενσωματώσει ένας μοντέρνος πτωχευτικός κώδικας και οι διαδικασίες εφαρμογής του για να μπορέσει η κοινωνία και η οικονομία να αυξήσει τον πλούτο που δημιουργείται και να εκμεταλλευτεί (με την καλή έννοια) τη δυνατότητα των ώριμων και τίμιων επιχειρηματιών που απέτυχαν αλλά μπορούν να ξαναδοκιμάσουν και να πετύχουν:
Βασικές Αρχές
1. Αυξημένη ταχύτητα στην διαδικασία πτώχευσης και απαλλαγής
2. Άμεσος εντοπισμός των δόλιων πτωχευσάντων και βαριά τιμωρία αυτών – αντικίνητρα και φυλάκιση
3. Πραγματική και ανόθευτη δεύτερη ευκαιρία στους μη δόλιους πτωχεύσαντες και εκκαθάριση των χρεών που δεν επιδέχονται εξόφλησης
4. Κεντροποιημένος έλεγχος, συντονισμός της όλης διαδικασίας από μια υπηρεσία (πχ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΧΡΕΟΥΣ)
Επί της διαδικασίας
1. Η αίτηση πτώχευσης να γίνεται online, με πολύ χαμηλό κόστος και να εκδίδεται η δικαστική απόφαση σε ελάχιστο χρόνο (και όχι σε 8-10 μηνες που φτάνει σήμερα)
2. Αξιοποίηση τεχνικών Πλατφόρμας εξωδικαστικού ώστε όλα να γίνονται online (πχ συνεννοήσεις με πιστωτές κλπ)
3. Αντικειμενικά και διαφανή κριτήρια ορισμού συνδίκου πτώχευσης, πρόβλεψη για αμοιβή όλων των συνδίκων πτώχευσης (ανεξάρτητα μεγέθους της πτώχευσης)
4. Η πρώτη εργασία του συνδικου πτώχευσης είναι ο εντοπισμός του δόλου στην πτώχευση. Υποστηρίζεται από άλλους ειδικούς (πχ νομικούς, οικονομολόγους, πληροφορικάριους κλπ)
5. Εάν εντοπιστεί δόλος στην πτώχευση άμεση δέσμευση όλων των περιουσιακών στοιχείων των δόλιων πτωχεύσαντων
Επί των επικείμενων αλλαγών στην 2η Ευκαιρία
6. Άμεση παροχή 2ης ευκαιρίας σε όλους όσους έχουν αποκλειστεί άνω των 2 ετών. Αποκλεισμό υφίσταται ήδη ο επιχειρηματίας που έχει οφειλές σε δημόσιο – ασφαλιστικά ταμεία – τράπεζες, δεσμευμένους τραπεζικούς λογαριασμούς, διακοπή λειτουργίας άνω των 2 ετών κλπ
7. Να μην απαιτειται προσφυγή στο Δικαστήριο για να αιτηθεί την απαλλαγή από τις οφειλές ο πτωχευμένος (2η Ευκαιρία) (αυτό ισχυει σημερα)
8. 2η Ευκαιρία για κάθε μη δόλιο πτωχεύσαντα, ανεξαρτητα της νομικής μορφής της επιχείρησης και της σχέσης του επιχειρηματία με το χρεος (νόμιμος εκπρόσωπος, εγγυητής, ομόρρυθμος εταίρος κλπ)
9. Πρόβλεψη για συνέχιση λειτουργίας (τυχόν) νέας επιχείρησης που συντηρεί τον επιχειρηματία και την οικογένεια του, μετά την κήρυξη σε πτώχευση του επιχειρηματία
10. Πρόβλεψη διαδικασίας πτώχευσης για τις επιχειρήσεις “ζόμπι” (πχ αδρανής επί 15 χρόνια)
11. Όταν ο πτωχευμένος κριθεί ότι δεν είχε δόλο στην πτώχευση, όλες οι οφειλές θα πρέπει να κριθούν χωρίς δόλο και να απαλλαχθεί από αυτές ο οφειλέτης. Σήμερα ο νόμος λέει : Βήμα (1) ο δικαστης πρώτα κρίνει ότι ο πτωχευμενος δεν είχε δολο και προχωράει στο βήμα (2). Στο Βήμα (2) όμως αποφασίζει όμως ότι κάποιες οφειλές έγιναν με δόλο (πχ ΦΠΑ) και δεν τις διαγράφει. Υπάρχει συνεπώς αντίφαση σήμερα.
12. Συνεκδίκαση όλων των χρεών του επιχειρηματία, (επιχειρηματικών, καταναλωτικών κλπ) ώστε να δοθεί μια, οριστική, λύση (αυτό ορίζει και η Ευρωπαϊκή Οδηγία) και πραγματική 2η Ευκαιρία.
Κάνοντας μια επισκόπηση πτωχευτικών Δικαίων σε προηγμένες χώρες της Ευρώπης θα κρατήσω δύο ενδεικτικά παραδείγματα.
Στο Βέλγιο η αίτηση πτώχευσης γίνεται online και η απόφαση πτώχευσης εκδίδεται την επόμενη εργάσιμη ημέρα.
Στη Μεγάλη Βρετανία τα ονόματα των δολίων πτωχεύσαντων είναι διαθέσιμα σε όλους, στην σελίδα THE COMPANIES HOUSE (το αντίστοιχο ΓΕΜΗ), δίνοντας το μήνυμα σε όλους ότι η Δικαιοσύνη δεν χαρίζεται στους απατεώνες (https://www.gov.uk/search-the-register-of-disqualified-company-directors).
Μερικοί από τους μεγαλύτερους επιχειρηματίες στον κόσμο (πχ Richard Brandson της Virgin, Henry Ford της Ford) έχουν αποτύχει πριν τελικά πετύχουν.
Όμως το έκαναν σε χώρες με σύγχρονο πτωχευτικό κώδικα. Όχι στην Ελλάδα του τεκμηρίου ενοχής.
Είναι μια μοναδική ευκαιρία που έχει η χώρα να ενεργοποιήσει τις επιχειρηματικές της εφεδρείες, να φύγει από τον 19ο αιώνα (δικαιακά) και να περάσει κατευθείαν στον 21ο αιώνα.