“…να η σημασία του Νίκου Γκάλη
ό, τι νικάει είναι από ‘κεί…”
Καθώς οι εκλογές απέχουν από λίγες εβδομάδες ως λίγους μήνες το πολύ, εντός και εκτός της χώρας αυξάνεται ο αριθμός αυτών που συντονίζονται με την αλλαγή της κυβέρνησης και την έλευση της περιόδου Μητσοτάκη…
Παρά το γεγονός πως η κυβέρνηση Τσίπρα κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου να παγιδεύσει την οικονομία με “νάρκες” που θα σκάσουν στα χέρια της επόμενης κυβέρνησης και ο διεθνής οικονομικός κύκλος δείχνει πως η επόμενη κρίση επωάζεται, υπάρχουν κάποια σημάδια που καταγράφουν ενδείξεις μεταμόρφωσης της συμπεριφοράς και των προσδοκιών της ελληνικής κοινωνίας…
Τα σημάδια αυτά δεν καταγράφονται ευκρινώς ακόμη από τους οικονομικούς δείκτες, τις δημοσκοπήσεις ή τον δείκτη του χρηματιστηρίου αλλά από υπόγειες “διεργασίες” αυτού που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε σαν συλλογικό κοινωνικό ασυνείδητο.
Οι μεγάλες αθλητικές διακρίσεις μιας κοινωνίας καθώς και οι καλλιτεχνικές επιτυχίες (στον κινηματογράφο, τη μουσική ή τη λογοτεχνία) χαρακτηρίζουν βαθύτερες συναισθηματικές και νοητικές διεργασίες της κοινωνίας σε κάθε περίοδο. Οι δημιουργοί συνήθως λειτουργούν σαν ευαίσθητοι πομποδέκτες αυτών των διεργασιών.
Οι διακρίσεις
Κατ’ αυτήν την έννοια οι σημαντικές διακρίσεις Ελλήνων στο εξωτερικό τον τελευταίο καιρό μπορούν να βοηθήσουν τη χώρα να εξέλθει από το αδιέξοδο που έχει περιέλθει μετά τη χρεοκοπία του 2010.
Η ευρεία δημοσιότητα που έλαβαν διακρίσεις όπως του Στέφανου Τσιτσιπά στο τένις, του Γιαννάκη Αντετοκούμπο στο ΝΒΑ και του σκηνοθέτη Γιώργου Λάνθιμου στα Όσκαρ (αλλά και όλους τους διαγωνισμούς που έχει συμμετάσχει αλλά και πολλές άλλες…) βοηθάει τους Έλληνες να ανακτήσουν μέρος της χαμένης τους αυτοεκτίμησης.
Η αυτοεκτίμηση τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο συνιστά ισχυρή δυναμική αλλαγής της συμπεριφοράς και έντασης των προσπαθειών…
Δεν παραβλέπω άλλες σημαντικές διακρίσεις Ελλήνων στην ιατρική, την εξερεύνηση του διαστήματος, τις επιχειρήσεις κλπ. αλλά οι παραπάνω τείνουν να γίνουν λαϊκοί ήρωες και με τον τρόπο αυτό καθίστανται πρότυπα μίμησης και συμπεριφοράς για ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας.
Οι διακρίσεις του Νίκου Γκάλη τις δεκαετίες του ‘80 και ’90 οδήγησαν χιλιάδες ελληνόπουλα στις “μπασκέτες”, γεγονός που δημιούργησε τη βάση για 2-3 “μπασκετικές” γενιές με πολύ υψηλά διεθνή στάνταρ.
Η συναισθηματική εξαθλίωση…
Τα τελευταία χρόνια και ειδικά μετά τη χρεοκοπία του 2010 η άθλια στάση των πολιτικών και της υπόλοιπης οικονομικής και ακαδημαϊκής ελίτ να μην αναδείξουν τις πραγματικές ευθύνες όπως και να τις επιμερίσουν ανάλογα, υποβίβασε το φαντασιακό αρχέτυπο της κοινωνίας μας σ’ αυτό του “τεμπέλη- βαλκάνιου- ραγιά- λωποδυτάκου” που ενώ τον έπιασαν με την “κατσίκα στη πλάτη”, προσπαθεί να ρίξει τις ευθύνες σε όλους τους άλλους πλην εαυτού…
Στις κρίσιμες καμπές της ιστορίας μιας κοινωνίας λοιπόν πάντα προκύπτουν πρόσωπα τα οποία με τη δραστηριότητα και τις διακρίσεις τους ενσαρκώνουν το συλλογικό κοινωνικό ασυνείδητο* αλλά και πολλαπλασιάζουν τη δυναμική της στροφής της κοινωνίας προς το καλύτερο ή το χειρότερο.
Το 1987 η κατάκτηση από την Εθνική του μπάσκετ της υψηλότερης θέσης στην Ευρώπη δρομολόγησε μια περίοδο αλλαγής πλεύσης στην κοινωνία. Το ’89 ο Ανδρέας Παπανδρέου κινδύνεψε να πάει φυλακή για το σκάνδαλο Κοσκωτά, εξελέγη ο Μητσοτάκης που ξεκίνησε τις αποκρατικοποιήσεις και το ’93 επανήλθε ο Παπανδρέου αλλά ακολούθησε πολιτική σύγκλισης προς την ΟΝΕ την οποία ολοκλήρωσε με την ένταξη στην ΟΝΕ η περίοδος διακυβέρνησης Σημίτη που τον διαδέχθηκε.
Το ’87 ουσιαστικά δρομολογήθηκε ένας κύκλος αυτοπεποίθησης ο οποίος κορυφώθηκε μεταξύ 2000 και 2004 όταν η χώρα κατάφερε τη σύγκλιση, μπήκε στο Ευρώ, κέρδισε το πρωτάθλημα Ευρώπης στο ποδόσφαιρο και οργάνωσε μια επιτυχημένη Ολυμπιάδα. Στο διάστημα αυτό η χώρα κατάφερε μια από τις μεγαλύτερες διπλωματικές της επιτυχίες που ήταν η ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. και την Ευρωζώνη κάτω από τη μύτη της Τουρκίας.
Στη μεταμόρφωση αυτή στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ρόλο έπαιξε και η παρουσία και δράση του Νίκου Γκάλη, του καλαθοσφαιριστή που μπορούσε να τα βάλει με υπερδυνάμεις όπως η ΕΣΣΔ και η Γιουγκοσλαβία και να τις κερδίσει.
O Δ. Σαββόπουλος με τον τρόπο καταγραφής και διαχείρισης των συναισθημάτων που χαρακτηρίζει τους καλλιτέχνες είχε περιγράψει την επίδραση των επιτυχιών του Νίκου Γκάλη και της Εθνικής Μπάσκετ το ’87 στο συλλογικό ασυνείδητο των Ελλήνων τις δεκαετίες που ακολούθησαν.
Λίγοι είναι αυτοί που μπορούν να εξηγήσουν τη μεταμόρφωση της συμπεριφοράς των Ελλήνων τις ημέρες της Ολυμπιάδας του 2004.
Δεν μιλάμε μόνο για τους χιλιάδες εθελοντές αλλά για το σύνολο ενός λαού που σε άλλες περιπτώσεις όταν οδηγεί σπάνια σταματά στις διαβάσεις πεζών, σπάνια δεν πετά σκουπίδια και αποτσίγαρα από τα παράθυρα του αυτοκινήτου, σπάνια δεν καπνίζει σε εσωτερικούς χώρους, σπάνια λέει συγγνώμη ή ευχαριστώ. Την περίοδο της Ολυμπιάδας η συμπεριφορά της πλειοψηφίας είχε μεταμορφωθεί πλήρως…
Η Ολυμπιάδα του 2004 ήταν το αποκορύφωμα αυτού του κύκλου και όπως συμβαίνει στο αποκορύφωμα κάθε κύκλου εντός του υπάρχουν τα σπέρματα της καθόδου που ακολουθεί. Στην Ολυμπιάδα του 2004 για πρώτη φορά αμφισβητήθηκαν μαζικά οι επιδόσεις πολλών πρωταθλητών μας ως αποτελέσματα ντόπινγκ.
Λίγα χρόνια αργότερα αμφισβητήθηκε ο τρόπος με τον οποίο η χώρα μπήκε στην ΟΝΕ αλλά και τα στοιχεία της οικονομίας που κοινοποιούσαν οι αρμόδιες αρχές και η ίδια η κυβέρνηση. Μιλάμε για τα περίφημα Greek Statistics.
Το 2001 ο Ν. Πορτοκάλογλου με τους στίχους του τραγουδιού “Θάλασσά μου σκοτεινή” περιέγραψε άμεσα το συναίσθημα αλλά και το μάθημα που πήρε μια μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας από τη χρηματιστηριακή “φούσκα” που προηγήθηκε.
Τη μεγαλύτερη αποκάλυψη του ήθους, των κινήτρων και της πιθανής κατάληξης της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-Τσίπρα την έχει καταγράψει με ανελέητες αδρές γραμμές ο σκιτσογράφος Αρκάς (όπως και ο Δ. Χαντζόπουλος και ο Α. Πετρουλάκης…).
Υπάρχουν εκατοντάδες σελίδες από ειδικούς των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών επιστημών που αναλύουν και αποκαλύπτουν τη μετεωρική άνοδο και πτώση του μορφώματος των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.
Οι περισσότερες από αυτές εδράζονται σε λογικά συμπεράσματα και απευθύνονται σε στενούς κύκλους ανθρώπων που αρέσκονται να ενημερώνονται και να καταλαβαίνουν με λογικά επιχειρήματα τι συμβαίνει και γιατί…
Τα καλλιτεχνικά δημιουργήματα έχουν ευρύτερη απεύθυνση γιατί δημιουργούν και διαχειρίζονται και συναισθήματα. Μετά από 100 χρόνια λίγοι θα θυμούνται εμένα ή τον Μητσοτάκη ή τι είχε δηλώσει την περίοδο της συγκυβέρνησης του ’89 ο Χαρίλαος Φλωράκης, όλοι θα θυμούνται όμως τον Μίκη Θεοδωράκη…
Το ίδιο συμβαίνει με τους αθλητές και τις μεγάλες αθλητικές διακρίσεις και το συναισθηματικό τους αντίκτυπο στο συλλογικό ασυνείδητο μιας κοινωνίας. Η διάκριση ενός μέλους μιας οικογένειας επιδρά στην αυτοεκτίμηση με τη συμπεριφορά όλων. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και σε μια κοινωνία.
Η συναισθηματική επιρροή…
Η πολιτική κυριαρχία της αριστεράς στη μεταπολίτευση ακολούθησε μετά από την πολιτιστική κυριαρχία της αριστεράς μεταπολεμικά, η οποία διαπαιδαγώγησε συναισθηματικά πολλές γενιές Ελλήνων με τα βαθύτερα αξιώματά της…
Η ΕΣΣΔ ως πολιτικό εποικοδόμημα έχει διαλυθεί, αλλά τα αξιώματα (η βάση πάνω στην οποία είχε χτιστεί) είχαν καταφέρει να επιβιώσουν και συνεχίζουν όσο επιβιώνουν οι γενιές που δόμησαν την προσωπική και συλλογική τους ταυτότητα πάνω σ’ αυτά.
Η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ αποδεικνύεται το τελευταίο στάδιο κονιορτοποίησης αυτών των αξιωμάτων και του ηθικού πλεονεκτήματος που συνέθεταν την ταυτότητα της αριστεράς στην Ελλάδα. Το πρώτο στάδιο ήταν η διακυβέρνηση ΠΑΣΟΚ ιδίως τη δεκαετία του ’80.
Συνήθως όμως ισχύει αυτό που είχε πει ο Νιλς Μπορ για τις επιστημονικές επαναστάσεις, όταν παρατηρούσε πως το καθηγητικό κατεστημένο συνέχιζε να αντιμετωπίζει τον Αϊνστάιν (και τη θεωρία της σχετικότητας) σαν τσαρλατάνο.
Είχε γράψει τότε, πως οι παλιές αρχές παραμένουν σαν σημεία αναφοράς όσο παραμένουν στη ζωή αυτοί που μεγάλωσαν με αυτές…
**Τα χρυσά παιδιά του Γκάλη..
Album: Ο χρονοποιός
Έτος: 1999
Στιχουργός: Σαββόπουλος Διονύσης
Συνθέτης: Σαββόπουλος Διονύσης
Τέντες χτυπούσαν το πρωί
πάει το καλοκαίρι
άιντε στης υδροκέφαλης
το τσιμεντένιο χέρι.
Στην καθημερινή μας ήττα
σ’ αυτό το σήριαλ που τραβάει
και ξάφνου η Βούλα η Τσιαμήτα
και πέντε άγγελοι στο πλάι.
Λάμποντας μες στον ουρανό τους
μέρες προπάντως σαν κι αυτές
δεν ξεπερνούν τον διπλανό τους
μα τον εαυτό τους οι αθλητές.
Κι όλοι εμείς μέσα στη ζάλη
με μια θολή προοπτική
να η σημασία του Νίκου Γκάλη
ό, τι νικάει είναι από ‘κεί.
Κι έτσι όταν σκιάζομαι
και κουλουριάζομαι
στην νύχτας τον βυθό
και πως να κοιμηθώ;
Ο νους μου αναπολεί
του Γκάλη τη βολή
μ’ ένα αναστεναγμό
λύνομαι κι ηρεμώ.
Δύο η Ελλάδες, η μια εκεί
στο παρτσακλό κανάλι
κι η άλλη αστράφτει εφηβική
και νικηφόρα πάλι.
Φέτο στην πλαζ μας πρωτοείδα
όλους μας με τα κινητά
κι αυτήν τη ροζ, σομόν σελίδα
στα στήθη μας τα τριχωτά.
Κι όλους μας βέβαια σε μια ζάλη
σε μια θολή προοπτική
να η σημασία του Νίκου Γκάλη
ό, τι νικάει είναι από ‘κεί.
Κι έτσι όταν σκιάζομαι
και κουλουριάζομαι
στην νύχτας τον βυθό
και πως να κοιμηθώ;
Ο νους μου ψηλαφεί
του Γκάλη τη μορφή
μ’ ένα αναστεναγμό
λύνομαι κι ηρεμώ.
Κ.Στούπας
capital.gr