Το όλο σκηνικό της προσπάθειας μεταμόρφωσης του κ. Τσίπρα σε Ανδρέα Παπανδρέου θυμίζει παράσταση θεάτρου σκιών.
Αρκετοί (ιδίως τα ορφανά της “πασοκρατίας” τόσο στο ΠΑΣΟΚ αλλά και τη ΝΔ) παρουσιάζουν τον Αλέξη Τσίπρα σαν τον άξιο διάδοχο του Ανδρέα Παπανδρέου.
Ο ίδιος ο πρωθυπουργός με την απροκάλυπτη μίμηση εκφράσεων και χειρονομιών φροντίζει σε κάθε ευκαιρία να το δείχνει αυτό. Ενίοτε με τρόπο που προκαλεί θυμηδία στο στοιχειωδώς σκεπτόμενο κοινό…
Ο Ανδρέας Παπανδρέου εμφανίζεται από πολλούς σαν ο σημαντικότερος κοινωνικός και πολιτικός αναμορφωτής της μεταπολίτευσης. Ως ένα βαθμό έτσι είναι. Σε μια μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας παραμένει ισχυρή η εντύπωση πως “επί Ανδρέα η φτωχολογιά έφαγε ψωμάκι”. Σε γενικές γραμμές αυτό δεν απέχει πολύ από τη αλήθεια…
Μόνο που το “ψωμάκι” προέκυψε με δανεικά αφού παρέλαβε ένα δημόσιο χρέος στο 20-25% του ΑΕΠ και σε λίγα χρόνια το πήγε στο 100% του ΑΕΠ.
Επιπλέον ένας άλλος πόρος που συνέβαλε στην κατακόρυφη αύξηση του εισοδήματος ήταν οι κοινοτικές επιδοτήσεις των ΜΟΠ και των πακέτων Ντελόρ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου αν και ανέβηκε στη εξουσία με σύνθημα “ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο” και απαιτούσε την έξοδο από τους δύο οργανισμούς πραγματοποίησε μεγαλειώδη “κολοτούμπα” και εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο αμφότερους.
Και στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων είχε βελτιωθεί αλλά τότε είχε γίνει με αλματώδη ανάπτυξη του παραγωγικού ιστού της χώρας.
Τις δεκαετίες του ’80 και ’90 οι επιχειρήσεις έκλειναν η μια μετά την άλλη και αυξάνονταν η απασχόληση στο δημόσιο τομέα. Τούτο έγινε εφικτό χάρη στο δανεισμό του δημοσίου και στο εισόδημα που δημιουργούσαν οι επιδοτήσεις.
Όποιος θέλει να έχει μια εικόνα τα τελευταία 35-40 χρόνια στη χώρα έχουν εισρεύσει περί τα 500-600 δισ. ευρώ από δημόσιο δανεισμό και επιδοτήσεις. Προσθέστε και άλλα 200-300 δισ. του ιδιωτικού δανεισμού και θα έχετε τη βασική πηγή της μεταπολιτευτικής ευημερίας και της χρεοκοπίας που ακολούθησε και βρίσκεται σε εξέλιξη…
Οι εξαγωγές της χώρας και τα έσοδα από τουρισμό στο αντίστοιχο διάστημα ενδεχομένως να φτάνουν τα ποσά αυτά.
Τούτο κατέστη εφικτό γιατί στην παγκόσμια οικονομία από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 και μετά ξεκίνησε ένας κύκλος πιστωτικής επέκτασης που έχει σαν βάση ένα μακροπρόθεσμο κύκλο μείωσης των βασικών επιτοκίων. Τα ολοένα και χαμηλότερα επιτόκια έδωσαν την ευκαιρία σε όλο και περισσότερους να δανείζονται όλο και περισσότερα.
Αν ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε κυβερνήσει σε μια άλλη περίοδο όπως π.χ. τις αρχές της δεκαετίας του ’60 θα είχε άλλη τύχη. Κανείς δεν θα δάνειζε το ελληνικό δημόσιο και χωρίς επιδοτήσεις δεν θα μπορούσε να αυξήσει τους κρατικοδίαιτους από 200 χιλ. σε πάνω από 1 εκατ. σε 15 χρόνια.
Το ίδιο θα συνέβαινε αν ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε κληθεί να κυβερνήσει μετά το 2010.
Η αύξηση του δημόσιου δανεισμού (χρέους) έδωσε την ευκαιρία στον Ανδρέα Παπανδρέου να αυξήσει τους απασχολούμενους στο δημόσιο. Την πλήρη κυριαρχία του όμως στο πολιτικό σκηνικό εξασφάλισε η επιρροή που απέκτησε στην οικονομική και κοινωνική τάξη των μικρομεσαίων επειδή οι τελευταίοι είδαν βελτίωση στα εισοδήματά τους.
Τούτο κατέστη εφικτό λόγω των ροών του κρατικού δανεισμού και των επιδοτήσεων που δημιούργησαν ζήτηση.
Τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 όλοι οι νοικοκυραίοι δάνειζαν τα χρήματά τους στο κράτος μέσω τραπεζικών ρέπος. Σήμερα κανένας σώφρων αποταμιευτής δεν δανείζει το κράτος, ούτε εμπιστεύεται τις τράπεζες.
Οι τράπεζες αναγκάζονται να εξαντλούν μόνιμα το όριο των 15-20 δισ. που επιτρέπεται να δανείζουν το κράτος και αυτός μαζί με πολλούς άλλους παραμένει ένας λόγος που στα μάτια της οικονομίας παραμένουν αναξιόπιστες.
Θα περάσουν δεκαετίες μέχρι να επανέλθει η εμπιστοσύνη όπως συνέβη μετά τον πόλεμο με τις χρυσές λίρες… Η ΕΚΤ και η σταθερή αξία του Ευρώ σώζει την κατάσταση. Μετά τον πόλεμο η δραχμή για να αποκτήσει εμπιστοσύνη από το 1953 μέχρι το ’74 ήταν κλειδωμένη στην ισοτιμία του δολαρίου.
Από το 2010 και μετά η Ελλάδα βρίσκεται ουσιαστικά εκτός αγορών ενώ παγκοσμίως έχουμε εισέλθει με μια περίοδο “αποδανειοποίησης” (μείωσης του δανεισμού). Τούτο δεν συνέβη γιατί οι κυβερνήσεις αποφάσισαν να σφάξουν την “κότα” που κάνει τα “χρυσά αυγά” και εξασφαλίζει κοινωνική και πολιτική ηρεμία.
Συνέβη γιατί το παγκόσμιο χρέος έχει αυξηθεί πάρα πολύ και προκειμένου να εξυπηρετείται τα επιτόκια με τεχνητούς τρόπους παρέμειναν επί πολύ κοντά στο μηδέν.
Τα μηδενικά επιτόκια όμως μηδένισαν τις αποδόσεις των ομολόγων και τα ασφαλιστικά ταμεία δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να πληρώσουν συντάξεις.
Μην κοιτάτε σε εμάς που τις συντάξεις των 1.000 Ευρώ υποχρεώνονται να τις πληρώνουν οι νέοι που εισπράττουν μισθούς 500 Ευρώ, στον υπόλοιπο κόσμο οι συντάξεις πληρώνονται και καταβάλλονται από τα αποθεματικά των ταμείων.
Με λίγα λόγια αυτό που θέλω να διατυπώσω είναι πως για τα επόμενα 20-30 χρόνια δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις να επαναληφθεί η περίοδος ευημερίας με δανεικά που κατέστησε τον Ανδρέα Παπανδρέου δημοφιλή.
Αφού δεν υπάρχουν δανεικά ο κ. Τσίπρας δεν μπορεί να προσελκύσει στο άρμα του τους ελεύθερους επαγγελματίες (μικρομεσαίους) ούτε τον κόσμο του ιδιωτικού τομέα (οι πλέον αξιόλογοι των οποίων δραπετεύουν από τη χώρα όπως οι φυγάδες από τη σοβιετία).
Όσο μπορεί και καταβάλει μισθούς θα έχει επιρροή στην ευρεία κρατικοδίαιτη βάση του δημοσίου η οποία όμως δεν είναι ικανή να εξασφαλίσει πλειοψηφίες ικανές για πολιτική μακροημέρευση.
Όταν ο πρωθυπουργός ισχυρίζεται πως γυρίσαμε σελίδα και επιστρέψαμε στην κανονικότητα ή λέει ψέματα, κάτι που έχει αποδείξει πως συνηθίζει, ή δεν ξέρει τι του γίνεται…
Δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις ο κ. Τσίπρας να επαναλάβει τον κύκλο του Ανδρέα Παπανδρέου στη ελληνική πολιτική σκηνή.
Κ.Στούπας
capital.gr