Στο προηγούμενο σημείωμά μας είχαμε περιγράψει τις δύο βασικές κινητήριες δυνάμεις που διέπουν την κοινωνική και πολιτική συμπεριφορά των Ελλήνων.
Πρόκειται για τη βελτίωση των απόλυτων επιπέδων διαβίωσής τους (αποταμίευση ως εγγύηση του μέλλοντος – κατανάλωση ως βελτίωση του παρόντος) είτε βρίσκονται κάτω από τα όρια της φτώχειας (ανάγκη επιβίωσης) είτε βρίσκονται πάνω από αυτή (ανάγκη βελτίωσης – δημιουργικότητας – αυτοπραγμάτωσης).
Επίσης επιδιώκουν τη βελτίωση της θέσης τους σε σύγκριση με τον περίγυρό τους και επιθυμούν να επαναφέρουν τα επίπεδα διαβίωσής τους σε εκείνα προ κρίσης.
Η δεύτερη κινητήριος δύναμη σχετίζεται με την ανάγκη διαχείρισης της υπαρξιακής ανασφάλειάς τους.
Εδώ οι μεταβολές που έχουν συμβεί τις τελευταίες δεκαετίες, όχι μόνο σε ελληνικό επίπεδο αλλά και σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο, ξεκινούν από τις οικονομικές απώλειες, οι οποίες συνδυάζονται με την αύξηση του προσδόκιμου της ηλικίας (άρα και μεγαλύτερες απαιτήσεις για το μέλλον), το Προσφυγικό που απειλεί την ευστάθεια των οικονομικών συστημάτων πρόνοιας και τέλος με ζητήματα εθνικής ταυτότητας, έχοντας ως αποτέλεσμα να μεγεθύνεται ό,τι έχουμε ονομάσει «υπαρξιακή ανασφάλεια».
Ετσι οι Ελληνες θέλουν πάση θυσία να διαφυλάξουν και να βελτιώσουν την οικονομική τους θέση και προσδοκούν διακαώς την οικονομική ανάπτυξη, η οποία όμως φαντάζει στα μάτια τους μακρινή προοπτική, ενώ παράλληλα ανησυχούν για την ύπαρξή τους στον κόσμο.
Ακόμα όμως και αν αντιλαμβάνονται ότι η συνεχής επιδείνωση της ελληνικής οικονομίας έχει διακοπεί (αν και όχι για όλους – απομόχλευση), η προοπτική της ανάπτυξης δεν είναι πειστική.
Αντιλαμβάνονται ότι το κράτος (βλέπε φορολογία) είναι ο πρώτος απειλητικός παράγοντας της οικονομικής βελτίωσης.
Ετσι, ενώ νιώθουν ότι πολύ δύσκολα μπορεί να επιτύχουν τη βελτίωση των οικονομικών τους, λόγω κυρίως αλλαγής παραγωγικού προτύπου, το οποίο από τη φύση του δεν περιλαμβάνει μεγάλες μεταβολές των γενικών καταναλωτικών και εισοδηματικών επιπέδων, πολύ εύκολα μπορεί να τη χάσουν (φορολογία).
Γι’ αυτό και τα ποσοστά οικονομικής απαισιοδοξίας είναι δημοσκοπικά στα ύψη.
Συγχρόνως τα μεγάλα εθνικά ζητήματα, ανατολικά σύνορα (Τουρκία – Κυπριακό) και βόρεια σύνορα (ονοματολογία ΠΔΓΜ), δημιουργούν μια επιθετική αιχμή στην πολιτισμική υπαρξιακή ασφάλεια των Ελλήνων.
- Δεν έχει καμία σημασία αν η απειλή είναι πραγματική ή πόσο πραγματική είναι.
- Δεν έχει σημασία αν η πολιτική και η πνευματική ελίτ αντιλαμβάνονται ότι τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να τακτοποιηθούν.
Σημασία έχει πώς το αντιλαμβάνονται οι πολίτες.
Αντιλαμβάνονται, λοιπόν, μια συνεχή απειλή που υποδαυλίζεται από το συνεχές (τώρα . μέλλον) αυξανόμενο προσφυγικό πρόβλημα.
Τελικά το ονοματολογικό των Σκοπίων και το εξ ανατολών Προσφυγικό είναι ένα και το αυτό εσωτερικό πρόβλημα και βρίσκεται σε πλήρη έξαρση.
Ως αποτέλεσμα δημιουργείται ένα εκρηκτικό μείγμα κινητήριων δυνάμεων που μετατρέπει το κοινωνικό και πολιτικό πεδίο σε κινούμενη άμμο.
Οι πολιτικοί σχηματισμοί που θα χρεωθούν ενοχικά την αρνητική ενεργοποίηση των δύο παραπάνω δυνάμεων μπορεί να βρεθούν μπροστά σε πολύ μεγάλες εκπλήξεις.
Παναγιώτης Ε. Πετράκης
protothema