Η σημαντικότερη είδηση των τελευταίων ημερών με βραχυ-μεσοπρόθεσμη σημασία ήταν η απόφαση της Facebook να αποβάλει από το σύστημα την εφαρμογή της Cambridge Analytica.
Η εξέλιξη αυτή έχει σημαντική σημασία βραχυ-μεσοπρόθεσμα γιατί την επομένη της απόφασης η μετοχή της Facebook κατέρρευσε συμπαρασύροντας και τις διεθνείς αγορές.
Βλέπε:Το πρόβλημα είναι το Facebook, όχι η Cambridge Analytica
Οι αγορές έκαναν ριμπάουντ αλλά η αμφιβολία μετά από 10 χρόνια ανόδου έχει φωλιάσει και είναι έτοιμη με κάποια αφορμή για νέο παρανάλωμα…
Η μακροπρόθεσμη σημασία…
Η μακροπρόθεσμη σημασία της εξέλιξης αυτής (του διαζυγίου Facebook – Cambridge Analytica) είναι ακόμη πιο περίπλοκη.
Είναι γνωστός ο ρόλος της εταιρείας Cambridge Analytica στην εκμετάλλευση προσωπικών στοιχείων από τα προφίλ δεκάδων εκατομμυρίων χρηστών με στόχο την επικράτηση Τραμπ στις τελευταίες αμερικάνικες εκλογές.
Η μέθοδος αυτή συγκεντρώνει τις αναρτήσεις στα likes και τις λέξεις που χρησιμοποιεί ο κάθε χρήστης και δομεί ένα προφίλ από το οποίο κάποιος ειδικός μπορεί να συμπεράνει σε ποια μηνύματα είναι ευαίσθητο το υποκείμενο. Στην συνέχεια με στοχευμένα εξατομικευμένα μηνύματα και ψεύτικες ειδήσεις προσπαθούν να κατευθύνουν την συμπεριφορά και τις επιλογές του.
Για όποιον καταλαβαίνει τι σημαίνει αυτό αντιλαμβάνεται πως τα πυρηνικά όπλα μοιάζουν παλαιολιθικές μέθοδοι επιβολής της σταθερότητας ή αν προτιμάτε της εξουσίας…
Η Cambridge Analytica όμως είναι μια από τις χιλιάδες πλέον εταιρείες που κάνουν αυτήν τη δουλειά. Οποιαδήποτε περιήγηση στο διαδίκτυο αφήνει ίχνη που εύκολα πάρα πολλοί μπορεί να ανιχνεύσουν και να αξιοποιήσουν. Τις προάλλες αντάλλασα ιδιωτικά μηνύματα τα οποία περιείχαν την λέξη προβιοτικά με κάποιον φίλο και έγινα στόχος εξατομικευμένων σχετικών διαφημίσεων…
Εκτός των ιχνών από την περιήγηση στο ίντερνετ η τεχνολογία προσφέρει τη δυνατότητα και να παρακολουθείται η συμπεριφορά και οι προτιμήσεις κάποιων και εκτός διαδικτύου. Είναι εύκολο να υπάρξουν στοιχεία για κάποιον τα οποία να αφορούν ακόμη και σε ποιες βιτρίνες στέκεται στο δρόμο περισσότερο ή τα προϊόντα που κοιτά μέσα σε αυτές…
Αν κάποιοι είναι σε θέση να γνωρίζουν τις προτιμήσεις, ευαισθησίες και λέξεις κλειδιά κάποιου μπορούν να χειραγωγήσουν την συμπεριφορά του όχι μόνο στη μάρκα των χαρτομάντιλων που θα αγοράσει…
Για να πάρουμε μια εικόνα του τι σημαίνει αυτό θα αναφέρω τρεις ιστορίες…
α) Όλοι λένε ψέματα…
To πρώτο αφορά μερικά από τα συμπεράσματα που περιγράφει ο Seth Stephen Davidowitz στο βιβλίο του “Everybody Lies: Big Data, New Data, and What the Internet Can Tell Us About Who We Really Are (αφήνω τα λατινικά προκειμένου να το βρει κάποιος πιο εύκολα στο διαδίκτυο).
Μια διαπίστωση είναι πως εκτός διαδικτύου οι άνθρωποι συχνά ψεύδονται τόσο ως προς τους άλλους όσο και προς τον εαυτό τους. Τούτο έχει να κάνει με την ιδιότητα των ατόμων να ταυτοποιούνται προς τα έξω αλλά και προς τα μέσα με τη δημιουργία μιας persona (τεχνητής ταυτότητας). Νομίζω ο Κάρλ Γιούνγκ έχει αναλύσει διεξοδικά αυτό το ζήτημα.
Άλλα πράγματα σκέφτεται κάποιος όταν συναντά κάποιον και άλλα του λέει… Όταν είναι μόνος όμως είναι περισσότερο ειλικρινής με αυτά που σκέπτεται. Το ίδιο συμβαίνει και όταν είναι μόνος (ή νομίζει πως είναι) και ψάχνει στο ίντερνετ.
Ο συγγραφέας ανέλυσε τα στατιστικά δεδομένα της Γενικής Κοινωνικής έρευνας (αντίστοιχης αμερικάνικης ΕΛΣΤΑΤ) που θεωρείται πως διαθέτει τις πλέον έγκυρες πληροφορίες σε σχέση με τις κοινωνικές συμπεριφορές των Αμερικάνων.
Σύμφωνα με την έρευνα όταν πρόκειται για ετερόφυλο σεξ οι γυναίκες δηλώνουν ότι κάνουν κατά μέσο όρο 55 φορές το χρόνο από τις οποίες στο 16% των περιπτώσεων χρησιμοποιούν προφυλακτικό. Αυτό αντιστοιχεί με την χρήση 1,2 δισ. προφυλακτικών το χρόνο.
Με βάση τα στοιχεία που έδωσαν οι άνδρες θα πρέπει να χρησιμοποιούνται 1,6 δισ. προφυλακτικά το χρόνο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Νielsen κάθε χρόνο πωλούνται περί τα 600 εκατ. προφυλακτικά. Το συμπέρασμα είναι πως όλοι λένε ψέμματα…
Από την άλλη πλευρά στα Google Trends ενίοτε δείχνουν μια εντελώς διαφορετική εικόνα για τα ενδιαφέροντα των ανθρώπων σε σχέση με αυτά που δηλώνουν δημόσια, ιδιωτικά ή και έχουν πείσει και τον εαυτό τους πως τους ενδιαφέρουν. Τα στατιστικά των υποκατηγοριών των πορνοϊστοσελίδων π.χ. δείχνουν διαφορετική εικόνα από τις δεδηλωμένες σεξουαλικές προτιμήσεις. Το ίδιο δείχνει και η χρήση λέξεων από ψευδώνυμα διαδικτυακά προφίλ που δεν συνάδουν με το γενικό συρμό της πολιτικής ορθότητας.
β) Η μαγική δύναμη των λέξεων…
Η Ελίζαμπεθ Λόφτους γεννήθηκε το 1944, δίδαξε σε πανεπιστήμια όπως το Ουάσιγκτον στο Σιάτλ και της Καλιφόρνιας και τη δεκαετία του ‘80 δημοσίευσε μερικές ενδιαφέρουσες μελέτες οι περισσότερες από τις οποίες στηρίζονταν σε πειραματικές έρευνες.
Η βασική συνεισφορά της Λόφτους στην επιστήμη της ψυχολογίας ήταν η απόδειξη πώς και πόσο εύκολα μπορεί να εμφυτευτούν ψεύτικες αναμνήσεις στα μυαλά των ανθρώπων. Τα αποτελέσματα των ερευνών της χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον στην εξέταση μαρτύρων στα δικαστήρια.
Αυτό που έχει ενδιαφέρον όμως για το θέμα του παρόντος άρθρου είναι ένα συγκεκριμένο πείραμα.
Σε ένα από τα πειράματα λοιπόν έδειχνε σε μια ομάδα μια ταινία όπου δυο αυτοκίνητα συγκρούονταν και μετά ζητούσε να προσδιορίσουν την πιθανή ταχύτητα. Οι απαντήσεις διέφεραν ανάλογα με το αν χρησιμοποιούσε τις λέξεις “συγκρούστηκαν”, “τράκαραν”, “συνεθλίβησαν” κλπ.
Τούτο δείχνει τη δύναμη των λέξεων κλειδιών στην κρίση και άρα και τη συμπεριφορά.
γ) Λεκτική συμπεριφορά…
Ο Μπάροουζ Φρέντερικ Σκίνερ που γεννήθηκε το 1904 και πέθανε το 1990 ήταν ένας από τους πρωτοπόρους της συμπεριφοριστικής.
Το βασικό συμπέρασμα των ερευνών του ήταν πως η συμπεριφορά τόσο των τετράποδων όσο και δίποδων μπορεί να καθοδηγηθεί με τα κατάλληλα ερεθίσματα.
Ο Σκίνερ προχώρησε πολύ την αρχή της “κλασσικής εξαρτημένης μάθησης” που διατύπωσε πρώτος ο Παβλώφ και την αρχή της εσκεμμένης τεχνητής εισαγωγής εξαρτημένου ερεθίσματος.
Το 1957 προχώρησε την εφαρμογή των συμπεριφορικών ιδεών στην εκμάθηση της γλώσσας με τη λεκτική συμπεριφορά (Verbal Behavior).
Αν τα παραπάνω παραδείγματα των ιδιοτήτων της συμπεριφοράς των ανθρώπων τα δούμε τώρα υπό το πρίσμα των εξελίξεων που δρομολογεί η τεχνολογία με τη δυνατότητα εξατομικευμένης παρακολούθησης, καταγραφής των συνηθειών και των συμπεριφορών, προκύπτουν ενδιαφέρουσες αλλά και απροσδιόριστες προεκτάσεις…
Τουτέστιν, έχουμε μια κοινωνία και μια οικονομία από υποκείμενα που έχουν αδύναμη ικανότητα υπαρξιακής ταυτοποίησης τα οποία μπορεί να ετεροπροσδιοριστούν εύκολα με κάποια ιδιαίτερα ερεθίσματα.
Νομίζω, πως ιστορίες σαν αυτήν της Cambridge Analytica που μας απασχολούν αυτές τις μέρες αποτελούν ένα μικρό μέρος της κορυφής ενός παγόβουνου τις διαστάσεις του οποίου αδυνατούμε να συλλάβουμε.
Το γεγονός πως κάποιοι εκμεταλλεύτηκαν αυτήν τη δυνατότητα στην εκλογή Τραμπ ή την επικράτηση του Brexit είναι απλά ψήγματα αυτών που μπορεί να προκύψουν. Φοβάμαι πως οι θεσμοί της Ε.Ε. και του κράτους δικαίου εν γένει να ελέγξουν αυτήν την κατάσταση θα επιφέρει μεγαλύτερες ζημιές παρά οφέλη…
2) Οι ευθύνες μας απέναντι στην πατρίδα…
Καλήμερα κύριε Στούπα,
Κατ’ αρχήν συγχαρητήρια για την υπέροχη στήλη σας την οποία διαβάζω καθημερινά και μαθαίνω πολλά.
Σας γράφω με αφορμή μια πρόταση σας στο άρθρο “Θα σας κρεμάσουμε όλους…” της Πέμπτης 22 Μαρτίου.
Η πρόταση σας πάνω στην οποία θέλω να καταθέσω τις σκέψεις μου είναι η εξής:
“Η μεγαλύτερη ζημιά που έχει υποστεί η χώρα τα τελευταία χρόνια είναι η φυγή των πιο άξιων των Ελλήνων προκειμένου να αποφύγουν τα χειρότερα”
Νομίζω εδώ πρέπει να εξηγήσουμε τι εννοούμε με το χαρακτηρισμό “άξιων”. Η δική μου γνώμη είναι ότι πρόκειται για ανθρώπους με καλές δεξιότητες αναφορικά με την άσκηση των επαγγελματικών τους καθηκόντων, υψηλής εξειδίκευσης και νομοταγείς πολίτες. Πράγμα διόλου ευκαταφρόνητο φυσικά, απεναντίας. Θεωρώ όμως πως δεν μπορούν να χαρακτηριστούν (στην πλειοψηφία τους) “άξιοι” όσον άφορα ιδιότητες όπως υπεύθυνος, ενεργός πολίτης. Διότι αν ήταν, και εφόσον αφορά κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους με δικαίωμα ψήφου, θα έπρεπε να είχαμε δει τόσα χρονιά κάποιο μεταρρυθμιστικό κόμμα στη Βουλή όπως πχ η Δράση, η Δημιουργία Ξανά. Οι εκατοντάδες χιλιάδες αυτοί ψηφοφόροι θα έπρεπε να είχαν ένα αποτύπωμα στην κάλπη.
Δεν βλέπω όμως να είχαν. Φτάσαμε ένα βήμα πριν την έξοδο από την Ευρώπη για να γίνει επιτέλους η πρώτη συνάντηση των Μένουμε Ευρώπη.
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι ναι μεν πρόκειται για άξιους ανθρώπους αναφορικά με τις τεχνικές τους δεξιότητες, άλλα δεν έχω την ίδια σιγουριά να τους χαρακτηρίσω άξιους πολίτες με αίσθηση κοινωνικού καθήκοντος.
Μπορεί να κάνω και λάθος αλλά πως αλλιώς εξηγείται η παντελής απουσία όλα αυτά τα χρόνια (πριν μεταναστεύσουν) κάποιου μεταρρυθμιστικού ρεύματος με κάποια απτά αποτελέσματα (όπως η συγκέντρωση ενός μόλις 3% από ένα μικρο μεταρρυθμιστικό κόμμα ώστε αυτό να μπει στη Βουλή). Επειδή λοιπόν έχω αυτήν την απορία, θα επιθυμούσα τη γνώμη σας.
Να προσθέσω ότι κατά τη γνώμη μου η παθητικότητα/ αδιαφορία των Ελλήνων όσον αφορά τις ευθύνες τους ως πολίτες απέναντι στην πατρίδα τους δεν εξαιρείται ακόμη και από την ομογένεια. Εκατομμύρια πλέον Ελλήνων στο εξωτερικό και οι Ελληνόφωνες είναι οι μόνοι Ευρωπαίοι χωρίς δικαίωμα ψήφου εξ αποστάσεως. Πότε δεν ενδιαφέρθηκε κανείς να συστήσει ένα λόμπυ άσκησης πίεσης.
Παρακαλώ σε περίπτωση δημοσίευσης μόνο τα αρχικά μου
Ευχαριστώ πολύ
Μ.Δ.
Κ.Στούπας
capital.gr