Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων στην Ιταλία έχει κλονίσει την ιταλική πολιτική σκηνή, καθιστώντας απίθανο το να είναι σε θέση να σχηματίσει κυβέρνηση κάποιο από τα δύο παραδοσιακά πολιτικά κόμματα μπλοκ της Ιταλίας.

Ο καθηγητής Πολιτικής Martin Bull εξηγεί πώς συνέβη αυτό και τι σημαίνει για την Ιταλία και για την Ευρώπη.

Η Ιταλία βρίσκεται αντιμέτωπη με εκλογές στις 4 Μαρτίου – και, μετά από μια μακρά δεκαετία λιτότητας και οικονομικών δυσκολιών, μια ισχυρή πιθανότητα περαιτέρω πολιτικής παράλυσης.

Ούτε η κεντροαριστερά, ούτε η κεντροδεξιά, ούτε οι λαϊκιστές είναι πιθανό να κερδίσουν την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.

Η ίδρυση μιας λειτουργικής κυβέρνησης δεν θα είναι εύκολη και η σύνθεσή της θα εξαρτηθεί από τα ποια κόμματα είναι διατεθειμένα να βάλουν κατά μέρος τις διαφορές τους και να σχηματίσουν μια συμμαχία.

Το λαϊκιστικό Κίνημα των Πέντε Αστέρων (M5S) εισέβαλε στην εκλογική σκηνή στις γενικές εκλογές του 2013, συλλαμβάνοντας την εναλλαγή μεταξύ των κεντροαριστερών και των κεντροδεξιών κυβερνήσεων πλειοψηφίας που είχαν καθιερωθεί κατά τη δεκαετία του 1990.

Οι εκλογές δεν έδωσαν απόλυτη πλειοψηφία σε κανένα κόμμα, αναγκάζοντας τα δύο παραδοσιακά κόμματα να συνεργαστούν σε έναν κεντρώο «μεγάλο συνασπισμό» για να αποκλείσουν το M5S από την εξουσία.

Τώρα, το M5S, παρά τις πρόσφατες κατηγορίες περί διαφθοράς, είναι ακόμα ισχυρότερο. Είναι πιθανό να βγει από αυτές τις εκλογές ως το μεγαλύτερο κόμμα. Ωστόσο, φαίνεται απίθανο να εξασφαλίσει αρκετή πλειοψηφία για να κυβερνήσει μόνο του και συνεχίζει να αρνείται να σχηματίσει συμμαχίες με άλλα κόμματα. 

Το Δημοκρατικό Κόμμα υπό τον πρώην πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι έχει βυθιστεί από το 25% των ψήφων το 2013 (και ένα εκπληκτικό 40,8% των ψήφων στις ευρωεκλογές του 2014) στο 21,9% στις δημοσκοπήσεις σήμερα.

Το Φόρτσα Ιτάλια του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, στην κεντροδεξιά, έχει καταρρεύσει από 21,5% το 2013 σε 16,3% σήμερα.Και τα δύο κόμματα πάσχουν από διαχωρισμούς και κατακερματισμό, που έχουν αποδυναμώσει τους συνασπισμούς στους οποίου ηγούνται.

Ένα νέο σύστημα

Αντιμέτωποι με αυτή την παρακμή, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το 2017 οι Ρέντσι και Μπερλουσκόνι συνδύασαν την κοινοβουλευτική δύναμη των κομμάτων τους για να ψηφίσουν μια εκλογική μεταρρύθμιση που φαινόταν να αντισταθμίζει την εκλογική δημοτικότητα του M5S περιορίζοντας τις έδρες του. 

Το νέο εκλογικό σύστημα (το rosatellum – που ονομάστηκε έτσι από τον Ετόρε Ροσάτο, ηγέτη των Δημοκρατικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων που πρότεινε για πρώτη φορά τον νέο νόμο) είναι ένα «μικτό» σύστημα (εν μέρει πλειοψηφικό, εν μέρει αναλογικό).

Ευνοεί τα κόμματα που επιθυμούν να συνενωθούν πίσω από τους ίδιους τους υποψηφίους για να εμποδίσουν τη διάσπαση της ψήφου τους.Παρέχει επίσης πλεονέκτημα σε εκείνα τα κόμματα που είναι εδαφικά συγκεντρωμένα, όπως το Δημοκρατικό Κόμμα (στις κεντρικές περιοχές) και η Λίγκα του Βορά (στα βόρεια). Το M5S, το οποίο αντιτάχθηκε στην εκλογική μεταρρύθμιση, δεν έχει φυσικούς συμμάχους συμμαχίας και δεν έχει ακόμα ισχυρή παρουσία σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο.

Ωστόσο, αυτή η εκλογική τεχνική έχει ένα κόστος. Αυξάνει την πιθανότητα ότι κανένα από τα κόμματα ή συμμαχίες δεν θα φθάσει το όριο του 40% των ψήφων που πιθανόν να είναι απαραίτητες για την εξασφάλιση κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας.

Αυτό έχει οδηγήσει σε μια πυρετώδη προεκλογική εκστρατεία, που κυριαρχείται- όχι από τις πολιτικές συζητήσεις- αλλά από τις εικασίες για πιθανούς μετεκλογικούς συνασπισμούς.Ακόμη και μία αντισυστημική συμμαχία M5S- Λίγκας του Βορά θεωρείται ως μια πιθανότητα.

Όλα αυτά δεν αφορούν μόνο την Ιταλία αλλά και την Ευρώπη.Μια δεκαετία μετά την έναρξη της κρίσης στην ευρωζώνη, η ιταλική οικονομία εξακολουθεί να ανακάμπτει.Το μέγεθος και η σημασία της για την ευρωζώνη παραμένουν ανησυχητικά για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει ζητήσει μεγαλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία και μεταρρυθμίσεις για την ενθάρρυνση της ανάπτυξης και τη βελτίωση της παραγωγικότητας.Αυτό απαιτεί αποτελεσματική κυβέρνηση – και μία στήριξη της ΕΕ.

Ωστόσο, υπάρχει μια αυξανόμενη τάση ευρωσκεπτικισμού στην Ιταλία, που τροφοδοτείται από το M5S και τα έτη λιτότητας που θεωρείται ότι επέβαλε η ΕΕ.Το Φόρτσα Ιτάλια, η Λίγκα του Βορά και το M5S έχουν «παίξει» με την ιδέα να αποσύρουν την Ιταλία από το ευρώ, πράγμα που σημαίνει ότι μόνο το Δημοκρατικό Κόμμα έχει ξεκάθαρα διαπιστευτήρια υπέρ του ευρώ.Ωστόσο, ακόμη και υπό τους πρωθυπουργούς αυτού του κόμματος (Ματέο Ρέντσι, Πάολο Τζεντιλόνι), η σχέση Ιταλίας-ΕΕ έχει ενταθεί και αποδιοργανωθεί. Οι κυβερνήσεις έχουν γίνει λιγότερο πρόθυμες να είναι οι «καλοί Ευρωπαίοι» εάν αυτό σημαίνει να επιβάλλον μεγαλύτερη λιτότητα σε έναν απρόθυμο πληθυσμό.

Συνολικά, η κατάσταση οδηγεί σε μία ισχυρή ανάμειξη. Οι κοινοβουλευτικές και προεδρικές εκλογές του 2013 παρήγαγαν μια «τέλεια καταιγίδα» και η Ιταλία κατέληξε, για κάποιο χρονικό διάστημα, χωρίς πρωθυπουργό, κυβέρνηση ή πρόεδρο.Αυτή τη φορά, ευτυχώς, ο πρόεδρος δεν εκλέγεται – και θα είναι καθήκον του να διορίσει πρωθυπουργό ικανό να κυβερνά με κοινοβουλευτική πλειοψηφία.Ωστόσο, η μελλοντική πορεία εξακολουθεί να είναι γεμάτη αβεβαιότητα.

Το νέο εκλογικό σύστημα αυξάνει τη σημασία των μετεκλογικών ελιγμών από τα κόμματα και θα καθορίσει εάν απαιτείται μια (και πιθανή) επανάληψη της μεγάλης κυβέρνησης συνασπισμού για να απομακρύνει τα άκρα ή εάν η Ιταλία θα κάνει κάποιο βήμα στο άγνωστο με κάποιο είδοςαντι-ευρωπαϊκής λαϊκιστικής συμμαχίας.Η Ευρώπη θα παρακολουθεί στενά.

thelocal.it
Το είδαμε ΕΔΩ